Trauma związana z diagnozą i leczeniem onkologicznym a rozwój PTSD
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie, Wydział Nauk Społecznych i Filologii
Zaznaczeni autorzy mieli równy wkład w przygotowanie tego artykułu
Data nadesłania: 14-04-2025
Data ostatniej rewizji: 14-06-2025
Data akceptacji: 15-06-2025
Data publikacji: 19-09-2025
Psychoter 2025;213(2):17-34
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
W artykule poddano analizie relację między traumą onkologiczną a PTSD, podkreślając jej chroniczny i wielowymiarowy charakter. W odróżnieniu od traumy ostrej, trauma onkologiczna ma charakter długofalowy – obejmuje okres diagnozy, leczenia oraz czas po jego zakończeniu, nasila ją poczucie zagrożenia życia i obciążenia terapią.
Częstość występowania PTSD wśród pacjentów onkologicznych szacuje się na 10–50%, zmienność ta może być przypisana różnorodności stosowanych metod oraz zróżnicowaniu próby badawczej. . Objawy mogą obejmować lęk antycypacyjny, nadmierną czujność na sygnały z ciała oraz stały lęk przed nawrotem choroby. Czynniki ryzyka to między innymi typ i stadium nowotworu, sposób leczenia, wcześniejsze traumy, strategie radzenia sobie, wsparcie społeczne, wiek, płeć i status socjoekonomiczny.
Diagnostyka PTSD w kontekście onkologicznym opiera się na wieloetapowym podejściu wykorzystującym standaryzowane wywiady kliniczne i narzędzia samoopisowe (PCL-5, IES-R, Termometr Dystresu). Kluczowa jest interdyscyplinarna współpraca specjalistów i dostosowanie kulturowe narzędzi diagnostycznych.
Skuteczne strategie terapeutyczne obejmują terapię poznawczo-behawioralną, EMDR, farmakoterapię i interwencje oparte na uważności.
Autorzy artykułu postulują konieczność prowadzenia systematycznych badań przesiewowych z zastosowaniem standaryzowanych narzędzi oceny, a także wzywają do wczesnej interwencji psychologicznej oraz personalizacji opieki psychicznej w zależności od potrzeb pacjenta.
Dogłębne zrozumienie związku między traumą onkologiczną a objawami PTSD jest kluczowe dla skutecznej integracji wsparcia psychologicznego z leczeniem onkologicznym i może istotnie przyczynić się do poprawy jakości życia pacjentów onkologicznych.